Ô nhiễm không khí và vấn đề sức khỏe tinh thần

Chăm sóc sức khỏe tinh thần đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sức khỏe toàn diện. Tuy nhiên, sức khỏe tinh thần bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố bên ngoài, trong đó có ô nhiễm không khí. Tại sao ô nhiễm không khí lại tác động đến sức khỏe tinh thần của chúng ta? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bài viết dưới đây. 

Ô nhiễm không khí đến từ đâu?

Ô nhiễm không khí bao gồm ô nhiễm không khí ngoài trời và ô nhiễm không khí trong nhà. Ô nhiễm không khí ngoài trời đến từ khí thải các loại phương tiện, hoạt động công nghiệp (khí độc), từ quá trình đốt nhiên liệu và công trình xây dựng (bụi mịn),… Ô nhiễm không khí trong nhà đến từ hoạt động nấu nướng, đốt lò sưởi (bụi mịn); khói thuốc, hóa chất trong các chất tẩy rửa, đồ nội thất,… (khí độc). 

Mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và sức khỏe tinh thần

Tiến sĩ Helen L. Fisher, tại Đại học King’s London giải thích rằng những vấn đề sức khỏe tinh thần liên quan đến ô nhiễm không khí bao gồm các tình trạng biểu hiện bên trong, chẳng hạn như trầm cảm và lo lắng; các tình trạng biểu hiện bên ngoài, chẳng hạn như rối loạn hành vi và lạm dụng chất gây nghiện; và các tình trạng liên quan đến sự bất ổn trong suy nghĩ, chẳng hạn như nhìn hoặc nghe thấy những thứ không có ở đó.

Tiến sĩ Fisher nhấn mạnh rằng phơi nhiễm có thể được coi là một yếu tố góp phần phát triển bệnh tâm thần. Ô nhiễm không khí cũng có liên quan đến bệnh Alzheimer, Parkinson, đột quỵ và các bệnh khác của hệ thần kinh trung ương.

Ô nhiễm không khí có mối liên hệ trực tiếp đến các vấn đề về sức khỏe tinh thần

Chất gây ô nhiễm không khí đi trực tiếp đến não bằng cách di chuyển dọc theo hệ thần kinh mũi và có thể tác động gián tiếp đến não thông qua chứng viêm toàn thân. Những chất gây ô nhiễm không khí xâm nhập vào hệ thống mạch máu, tạo ra một con đường có thể đi vào não qua hàng rào máu não – một biên giới bán thấm kiểm soát dòng chảy của chất dinh dưỡng và giúp bảo vệ não khỏi các chất độc.

Tiến sĩ Fisher giải thích rằng ô nhiễm không khí có thể cản trở chức năng lý tưởng của não – cuối cùng dẫn đến sự gián đoạn và chết của các tế bào thần kinh, các tế bào nhận đầu vào cảm giác và gửi thông điệp từ não đến các bộ phận khác của cơ thể. Chất dẫn truyền thần kinh, mang tín hiệu giữa các tế bào thần kinh, đóng một vai trò mạnh mẽ đối với sức khỏe tâm thần. Mất cân bằng và gián đoạn được biết là dẫn đến một số tình trạng sức khỏe tâm thần.

Xem thêm: Tại sao chất lượng không khí trong nhà quan trọng trong đại dịch Covid-19?

Các giải pháp để bảo vệ sức khỏe khỏi tình trạng ô nhiễm không khí

Bảo vệ sức khỏe khỏi ô nhiễm không khí ngoài trời

• Kiểm tra chỉ số chất lượng không khí (AQI): Việc kiểm tra chỉ số chất lượng không khí sẽ giúp bạn xác định được thời điểm nào nên ra ngoài, và sắp xếp lại lịch trình trong ngày để ra ngoài vào lúc mức độ ô nhiễm không khí thấp nhất. 
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài: Khẩu trang là một phụ kiện hữu hiệu giúp bảo vệ đường hô hấp của bạn khỏi những tác nhân ô nhiễm không khí nguy hiểm bên ngoài. Một lưu ý khi sử dụng khẩu trang đó là hãy lựa chọn loại khẩu trang chuyên dụng N95 được Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyên dùng. 

Hãy bảo vệ bản thân khỏi những chất ô nhiễm không khí ngoài trời

Bảo vệ sức khỏe khỏi ô nhiễm không khí trong nhà 

• Hạn chế sử dụng nhiên liệu đốt: Giảm thiểu hoặc ngừng sử dụng bếp gas/than/củi, lò sưởi đốt củi hay hút thuốc lá bởi những hoạt động này sẽ sản sinh ra những khí độc (CO, NOx,…) gây ô nhiễm không khí trong nhà và gây hại cho sức khỏe.
• Hạn chế sử dụng các sản phẩm hóa chất: Các sản phẩm như nước rửa bát, nước lau nhà, xịt thơm phòng, nến thơm,… đều là những sản phẩm chứa hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) độc hại. Bạn nên thay các sản phẩm hóa chất bằng các sản phẩm hữu cơ làm từ nguyên liệu tự nhiên, thân thiện với môi trường. 
• Sử dụng máy lọc không khí: Máy lọc không khí có chức năng xử lý các chất ô nhiễm không khí có trong không gian sống như vi sinh vật, khí độc và bụi mịn. Máy lọc không khí với công nghệ lọc hiệu quả sẽ giúp bầu không khí trong nhà bạn được cải thiện đáng kể.

Ngừng sử dụng các nhiên liệu đốt gây ô nhiễm không khí trong nhà

Tiếp xúc với ô nhiễm không khí không những làm ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần. Tuy nhiên, bằng cách tìm hiểu về các nguồn ô nhiễm không khí và thực hiện các bước để tránh hoặc giảm thiểu phơi nhiễm, bạn có thể bảo vệ sức khỏe của mình và những người thân trong gia đình. 

Nguồn tham khảo:

https://www.verywellmind.com/air-pollution-negatively-impacts-mental-health-5184979

https://www.news-medical.net/health/Pollution-and-Mental-Health.aspx

https://molekule.science/when-air-pollution-gets-worse-10-tips-to-protect-yourself/

Tìm hiểu các thông tin chuyên sâu về không khí tại đây.